Shqipëria karakterizohet shpesh në mediat e huaja si një vend me shumicë myslimane, pavarësisht se është mjaft laike në praktikë dhe gjithashtu ka një numër të konsiderueshëm besimtarësh ortodoksë dhe katolikë. Një aspekt i jetës fetare shqiptare është vërtet unik, urdhëri Sufi Bektashi, i cili është pjesë e traditës mistike islame dhe konsiderohet blasfemi në shumë vende myslimane lindore.

Bektashinjtë janë myslimanë dhe gjithashtu besojnë në një Zot, por kuptimi i tyre liberal për këtë është afër konceptit perëndimor të panteizmit. Besimet e tyre bazohen në mësimet e profetit Muhamed dhe në Kuran. Bektashinjtë nderojnë gjithashtu familjen e gjerë profetike, veçanërisht kushëririn e Muhamedit, Aliun, dhe dy nipërit e tij, Hasanin dhe Huseinin. Në këtë, ata janë afër degës Shia të Islamit. Në vend që të përdorin xhamitë, bektashinjtë takohen dhe luten në tempuj të quajtur teqe. Bektashizmi shquhet edhe për tolerancën ndaj besimeve të tjera fetare.

Urdhri Bektashi u themelua nga Haxhi Bektash Veli në shekullin e 13-të. Haxhi Bektash Veli erdhi nga Nishapuri i Persisë (Irani i sotëm), por pjesën më të madhe të jetës e kaloi në Anadoll (tani Turqi) si misionar. Gjatë epokës osmane, bektashizmi u përhap në Ballkan dhe u bë veçanërisht i fortë në jug të asaj që sot është Shqipëria. Në vitin 1925, udhëheqësi turk Kemal Ataturk ndaloi të gjitha urdhrat sufi, mbylli teqet dhe bektashinjtë duhej të zhvendosnin selitë e tyre – Shqipëria ishte një zgjedhje e qartë. Menjëherë pas kësaj, Kongresi i tretë Bektashi i mbajtur në qytetin jugor të Korçës në vitin 1929 vendosi zhvendosjen e selisë në Tiranë.

Duke i shpëtuar pushtimit Osman, bektashinjtë, si të gjitha komunitetet fetare në Shqipëri, përjetuan një shkallë edhe më të madhe shtypjeje gjatë epokës komuniste. Udhëheqësit e tyre u burgosën, disa u vranë, vendet e tyre të adhurimit u mbyllën dhe pronat e tyre u konfiskuan. Pas rënies së komunizmit, komuniteti bektashian u rishfaq dhe po rimëkëmbet ngadalë.

Bektashizmi në mbarë botën është nën autoritetin e një lideri, i njohur si dedebaba (fjalë për fjalë stërgjyshi) i cili zgjidhet nga liderët e tjerë. Lideri aktual është Haxhi Dede Reshat Bardhi, i zgjedhur në vitin 1992. Ai ka qenë i rëndësishëm në rivendosjen e traditës bektashiane
që nga rënia e diktaturës. Objektet e përkushtimit dhe vendet e shenjta janë rindërtuar dhe udhëheqës të rinj janë trajnuar dhe emëruar. Ai mban lidhje edhe me komunitetin botëror të bektashinjve.

Disa nga figurat më të njohura të lidhura me Bektashinjtë janë Gjergj Kastriot Skënderbeu, vëllezërit Frashëri (më të devotshmit poeti Naim Frashëri), Ali Pasha i Tepelenës, Ismail Qemali dhe Aqif Pashë Elbasani.

Ngjarjet Bektashiane

Këto janë festat, pelegrinazhet dhe festat kryesore bektashiane. Dy të parat zhvillohen në teqe, ku jobektashinjtë janë të mirëpritur të vijnë dhe të vëzhgojnë, përveç në momente të caktuara kur mund të jenë të pranishëm vetëm disa nga udhëheqësit shpirtërorë bektashianë.

Ashura

the last and climactic day of a ten day period of mourning which commemorates the death of Mohammed’s grandson Hussain at Karbala. The date changes each year on the Western calender but in 2008 Ashura will fall on 19 January.

The Holiday of Sultan Novrus (22nd of March)

this is an old Persian holiday which in Bektashism is a celebration of the new year.

Pilgrimage to Mount Tomorr (2-25 August)

this pilgrimage which attracts Bektashis from all over the world to Mount Tomorr near Berat commemorates Abbas ibn Ali, who died at the battle of Karbala.

Teqetë në Tiranë dhe përreth

Jeni të mirëpritur të vizitoni teqenë elegante në selinë e Bektashinjve, Qendrën Botërore Bektashiane (Kryegjyshata Boterore Bektashiane, Rr. Dhimitër Kamarda, tel. 35 52 27/068 205 03 97, www.komunitetibektashi.org0; 13:00, 17:00-19:00). E gjeni 1 km në lindje të qendrës së qytetit. Pranë Tiranës ka një sërë teqesh por vetëm disa prej tyre mund të vizitohen. Në Krujë, teqeja e Dollmës ndodhet në truallin e kalasë dhe shpeshherë është e hapur. Përveç kësaj Kruja ka edhe teqet e Sheshem Babit, At Hussain Jahja, Sari Salltik dhe Vele. Në Elbasan ndodhet Teqeja e Madhe e At Xhevai Fakrit dhe Teqeja e At Xhemalit. Vizitat në këto teqe mund të organizohen nëpërmjet Qendrës Botërore.